Ouderschapsverlof: hoe moedigen we de mannen aan?
18/06/2014
Vaderschapsverlof is in de meeste Europese landen volop in beweging. Beleidsmakers sleutelen aan formules die zowel tegemoet komen aan de vraag van ‘moederende’ én ‘vaderende’ werknemers als aan de economische besognes van hun werkgevers. Vier Europese landen springen vandaag uit de band, door hun ‘andere’ aanpak om meer papa’s aan te moedigen tot vaderschapsverlof.
Het gaat om ‘logische’ voortrekkers als IJsland en Noorwegen, maar ook meer onverwachte landen als Portugal en Slovenië. Dat blijkt uit onderzoek van het International Network on Leave Policies & Research.
“Het is niet gemakkelijk om de verschillende landen op dit vlak met elkaar te vergelijken, om de eenvoudige reden dat er zoveel uiteenlopende vormen van vaderschapsverlof bestaan. Het aantal dagen waarop vaders recht hebben, zegt immers niet alles. Je moet ook letten op de mate van inkomenscompensatie, en de extra begeleidende maatregelen, die maken dat het voor vaders echt interessant wordt”, verduidelijkt Fred Deven tijdens de studiedag van het Instituut voor Gelijkheid van mannen en vrouwen.
IJsland: 3+3+3 maanden
In IJsland hebben zowel de moeder als de vader elk recht op drie maanden moeder- en vaderschapsverlof. Wie voltijds aan de slag was, krijgt een vergoeding die varieert tussen 75 à 80 procent van het loon, weliswaar met een maximumplafond. Maar zowel papa als mama krijgen dezelfde inkomenscompensatie. Daarnaast heeft het koppel samen nog recht op drie maanden ouderschapsverlof. Deze volledige periode van negen maanden, waar ze samen recht op hebben na de geboorte, kunnen ze flexibel opnemen gedurende de eerste 36 levensmaanden van hun kind.
“Die flexibiliteit betekende een enorme stimulans voor vaders om gebruik te maken van deze zogeheten ‘Daddy days’. Die aanpak werkt, want ruim 90 procent van de vaders neemt hier minstens een aantal maanden vaderschapsverlof.” Een andere gezinsvriendelijke maatregel is het recht van elke ouder om 13 weken onbetaald verlof te nemen, tot het kind de leeftijd van 8 jaar heeft bereikt.
Portugal: met zachte dwang op verlof
Portugese vaders worden extra gemotiveerd om hun duit in het zakje te doen door te werken met ‘vaders quota’. Ouders hebben in Portugal recht op 120 werkdagen (of 150 kalenderdagen) ouderschapsverlof, waarbij ze een tegemoetkoming krijgen die tussen 80 en 100 procent van hun inkomen bedraagt. Moeders zijn verplicht om hiervan zes weken op te nemen, meteen na de geboorte. De resterende dagen kunnen vrij verdeeld worden tussen mama en papa. “Maar er hangt een bonus aan vast. Ouders die allebei een deel van het zorgverlof op zich nemen, worden door de overheid beloond met 30 dagen extra ouderschapsverlof. Dat zijn de zogeheten vaders quota die voor wat ‘zachte dwang’ zorgen. Door de ‘Use it or lose it’ aanpak: papa’s die geen ouderschapsverlof opnemen, zijn die gezamenlijke bonus immers onherroepelijk kwijt. Op die manier slaagt een land als Portugal erin om het aantal ‘nieuwe papa’s gevoelig op te krikken.”
Noorwegen: koppel krijgt samen tot 36 weken verlof
Ook Noorwegen kent het systeem van de ‘daddy days’. Naast twee weken vaderschapsverlof na de geboorte, hebben vaders recht op 12 weken zorgverlof. Samen kan het koppel nog 26 tot 36 weken betaald ouderschapsverlof opnemen. Als de vader niet samenleeft met de moeder, kan het vaderschapsverlof zelfs worden overgenomen door een derde persoon.
Slovenië: 13 weken zorgverlof voor vaders
Slovenië sluit – als het op vaderschapsverlof aankomt – nauw aan bij de Scandinavische aanpak. Ook hier kunnen vaders tot 13 weken zorgverlof opnemen.
En België?
“Inspiratie genoeg om ook in België te komen tot één duidelijk systeem van zorgverlof, in plaats van al de verschillende vormen die er nu bestaan, “aldus donderzoeker Fred Deven.
Kari Van Hoorick